Meczet i kompleks sułtana Hassana – perła architektury mameluckiej w sercu Kairu
Wstęp
Położony u podnóża Cytadeli Saladyna w samym sercu średniowiecznego Kairu, Meczet sułtana Hassana to nie tylko jeden z najbardziej imponujących zabytków islamu w Egipcie, ale też pomnik niezwykłej historii, ambicji i architektonicznego geniuszu epoki mameluckiej. Ta monumentalna budowla, zbudowana w XIV wieku, zachwyca rozmachem, zdobnictwem i symbolicznym znaczeniem.
Meczet sułtana Hassana
Historia sułtana Hassana i jego wizja
Władca o burzliwym życiorysie
Sułtan Hassan, syn słynnego sułtana Al-Nasera Muhammada ibn Kalawuna, objął tron w bardzo młodym wieku, ale szybko przejął realną władzę, eliminując wpływowych emirów. Choć jego panowanie naznaczone było niestabilnością, to jego ambicja odcisnęła trwały ślad w architekturze Kairu.
Inwestycja bez precedensu
Budowa meczetu rozpoczęła się w 1357 roku i pochłaniała zawrotne kwoty – szacuje się, że kosztowała 30 tysięcy dirhemów dziennie. Fundusze pochodziły głównie z majątków ofiar dżumy, które zmarły bezpotomnie. Niestety, sam sułtan został zamordowany zanim budowla została ukończona, co pozostawiło pewne jej części niedokończone.
Architektura kompleksu
Styl i koncepcja przestrzenna
Kompleks sułtana Hassana łączy funkcje meczetu, medresy (szkoły koranicznej), bimarestanu (szpitala) i łaźni. Zbudowany został zgodnie z zasadą krzyżowego planu – wokół centralnego dziedzińca znajdują się cztery iwany (sklepione hale), z których każdy poświęcony jest jednej ze szkół sunnickiego prawa: hanafickiej, szafi’ickiej, malikickiej i hanbalickiej.
Iwan kibla – centrum duchowe
Największym z iwanów jest iwan kibla, zwrócony w stronę Mekki. Ozdobiony kolorowym marmurem, posiada dwa okna osadzone w głębokich wnękach, nad którymi znajduje się oculus. Wnętrze zachwyca dekoracją w postaci roślinnych motywów i geometrycznych wzorów.
Elementy architektoniczne i dekoracyjne
Fasady i detale
Najbardziej imponująca jest północno-wschodnia fasada. Jej monumentalna ściana wznosi się wysoko, a na szczycie znajduje się masywny gzyms z pięcioma warstwami kamiennych stalaktytów. Cztery pionowe szeregi okien podkreślają wertykalność konstrukcji.
Dziedziniec i fontanna
Centralny dziedziniec niemal w pełni kwadratowy, zdobi wielka fontanna ablucyjna, nakryta drewnianą kopułą wspartą na ośmiu marmurowych kolumnach. Kapitele kolumn dekorowane są wersetami z Koranu. Choć fontanna została odrestaurowana, obecnie nie jest używana z powodu nieustalonego źródła wody.
Funkcje społeczne i religijne kompleksu
Bimarestan – szpital mamelucki
Jednym z unikalnych elementów kompleksu jest bimarestan – szpital, który znajdował się tuż obok łaźni. Jego przestrzenie wykorzystywane były zarówno do leczenia, jak i przygotowywania zmarłych do modlitw pogrzebowych. Dziś część pomieszczeń wyposażono w repliki dawnych narzędzi medycznych, aby przybliżyć zwiedzającym realia tamtych czasów.
Łaźnie – zabytek inżynierii wodnej
Łaźnie kompleksu to jedno z najlepiej zachowanych miejsc tego typu w świecie islamskim. Centralna marmurowa misa otoczona jest mniejszymi basenami, a woda dostarczana była za pomocą systemu koła wodnego i odprowadzana przez ukryty w piasku zbiornik na brudną wodę. Całość stanowi dowód zaawansowanej technologii i dbałości o higienę w epoce średniowiecznej.
Symbolika i wpływ na architekturę
Wzorzec dla kolejnych pokoleń
Choć sułtan Hassan zmarł, zanim jego wizja została w pełni zrealizowana, jego meczet wyznaczył nowy standard dla architektury sakralnej w Egipcie i poza nim. Jego skala, zdobnictwo i innowacyjność inspirowały późniejsze meczety, w tym położony naprzeciwko meczet Al-Rifa’i, wybudowany w XIX wieku w podobnym stylu.
Informacje praktyczne
-
Godziny otwarcia: codziennie od 08:00 do 16:30
-
Cena biletu: 80 EGP
-
Lokalizacja: Plac Cytadeli (Midan Salah el-Din), Kair
-
Dostępność: miejsce nieprzystosowane dla osób na wózkach
-
Fotografia: wymagana zgoda – zapytaj przy wejściu
Meczet sułtana Hassana (FAQ)
Czy warto odwiedzić meczet sułtana Hassana?
Zdecydowanie tak. To jedno z najważniejszych dzieł architektury islamu w Egipcie, łączące funkcje religijne, edukacyjne i społeczne, zachwycające zarówno rozmachem, jak i detalem.
Ile czasu zajmuje zwiedzanie kompleksu?
Średnio od 1 do 2 godzin, w zależności od zainteresowania detalami architektonicznymi i wystawami wewnątrz bimarestanu.
Czy meczet nadal pełni funkcję religijną?
Tak, meczet jest nadal czynny, choć niektóre jego części – jak fontanna czy bimarestan – pełnią obecnie funkcję muzealną.
Czy są przewodnicy dostępni na miejscu?
Tak, na miejscu można znaleźć lokalnych przewodników mówiących po angielsku lub arabsku. Możliwe jest również wynajęcie przewodnika z biura podróży.
Zakończenie
Meczet sułtana Hassana to nie tylko architektoniczna perła Kairu, ale również okno do fascynującej historii mameluków, ich wizji państwowości, religii i sztuki. Odwiedzając to miejsce, przenosisz się do czasów, w których architektura była językiem władzy i wiary – językiem, który przemawia do dziś z niebywałą siłą.
[caption id="attachment_3481" align="alignnone" width="626"]
meczet sułtana Hassana w sercu Kairu[/caption]