Świątynia Luksorska
W samym sercu starożytnego miasta Teb, dzisiejszego Luksoru, znajduje się jedno z najwspanialszych i najlepiej zachowanych dzieł architektury egipskiej – Świątynia Luksorska. To miejsce nie tylko przyciąga turystów z całego świata swoim pięknem i majestatem, ale również stanowi ważne świadectwo historii, religii i sztuki starożytnego Egiptu. W tym artykule odkryjemy historię, strukturę, znaczenie oraz ciekawostki związane ze Świątynią Luksorską, której początki sięgają ponad 3 400 lat wstecz.
Historia Świątyni Luksorskiej
Początki budowy (XV wiek p.n.e.)
Budowa świątyni rozpoczęła się za panowania faraona Amenhotepa III (1391–1353 p.n.e.), który stworzył centralną część kompleksu. Później została rozbudowana przez Ramzesa II (1290–1224 p.n.e.), jednego z najsławniejszych faraonów Egiptu. Świątynia została wzniesiona jako miejsce kultu Amona-Re, głównego bóstwa tebańskiego panteonu.
Znaczenie religijne
Luxor Temple, znana w starożytnym języku egipskim jako Ipet Resyt – „Południowe Sanktuarium”, była miejscem, gdzie corocznie obchodzono święto Opet. Podczas tej uroczystości posągi Amona, Mut i Chonsu były przewożone wzdłuż Nilu z Karnaku do Luksoru, co symbolizowało jedność faraona z bogami.
Okres rzymski i chrześcijański
W III wieku n.e., za panowania cesarza Dioklecjana, świątynia została przekształcona w rzymski fort (castrum). Z czasem jej część została zaadaptowana na kościół, a później na meczet Abu al-Haggaga, który funkcjonuje do dziś, czyniąc z Luksoru jedno z niewielu miejsc w Egipcie, gdzie ciągłość kultu religijnego trwa nieprzerwanie od ponad 3000 lat.
Świątynia Luksorska - Architektura i struktura świątyni
Główne wejście i pylon Ramzesa II
Kolosy i obeliski
Wejście do świątyni ozdobione jest przez monumentalny pylon Ramzesa II, przy którym pierwotnie stało sześć kolosalnych posągów faraona – dwa siedzące i cztery stojące. Do dziś przetrwały dwa siedzące i jeden stojący. Ramzes II ustawił również dwa granitowe obeliski, z których jeden wciąż stoi na miejscu, a drugi znajduje się dziś na placu Zgody w Paryżu.
Dziedziniec Ramzesa II
Zaraz za pylonem znajduje się wielki dziedziniec Ramzesa II, otoczony kolumnami o kształcie pąków papirusu. Wśród nich znajdują się posągi samego Ramzesa oraz wcześniejszego faraona Amenhotepa III, którego imiona zostały później zastąpione przez Ramzesa, co było częstą praktyką legitymizującą władzę.
Sala kolumnowa Amenhotepa III
Kolumnada i dekoracje
Wielka sala kolumnowa została rozpoczęta przez Amenhotepa III, a ukończona przez Tutanchamona i Horemheba. Składa się z siedmiu par kolumn o wysokości około 16 metrów. Ściany pokryte są reliefami przedstawiającymi procesje, rytuały oraz sceny ofiarne.
Sanktuarium Amona
W głębi kompleksu znajduje się sanktuarium Amona, uważane za duchowe serce świątyni. To tutaj kapłani odprawiali najbardziej święte rytuały, a w okresie rzymskim sanktuarium zostało przekształcone w miejsce kultu cesarskiego.
Świątynia Luksorska - Odkrycia archeologiczne i renowacje
Cachette Świątyni Luksorskiej (1989)
W 1989 roku, podczas prac konserwacyjnych, odkryto tajny skarbiec (cachette) z pięcioma doskonale zachowanymi posągami, w tym:
-
Diorytowy posąg faraona Horemheba
-
Alabastrowy sfinks Tutanchamona
-
Stojąca figura Amenhotepa III
Odkrycie to miało ogromne znaczenie archeologiczne i dziś eksponaty można podziwiać w Muzeum Luksorskim.
Projekt konserwacji fragmentów
Od lat 50. XX wieku trwa projekt konserwacji ponad 50 000 fragmentów kamiennych, odkrytych wokół świątyni. Prowadzony przez Oriental Institute Uniwersytetu w Chicago we współpracy z egipską SCA, projekt ten pozwolił na przywrócenie wielu fragmentów na ich oryginalne miejsce oraz stworzenie plenerowego muzeum.
Aleja Sfinksów – Połączenie z Karnakiem
Świątynia Luksorska połączona była z kompleksem świątynnym w Karnaku przez ponad 2-kilometrową aleję sfinksów z głowami ludzkimi. Ostatnio została ona częściowo zrekonstruowana i stanowi niezwykłą atrakcję turystyczną, pokazującą skalę i symbolikę ówczesnych rytuałów procesyjnych.
Współczesne znaczenie i turystyka
Godziny otwarcia i ceny biletów
-
Godziny otwarcia: codziennie od 06:00 do 22:00
-
Cena biletu: 160 EGP
-
Lokalizacja: centrum Luksoru
-
Dostępność: miejsce nie jest przystosowane dla osób na wózkach inwalidzkich
Znaczenie dla egipskiej tożsamości
Świątynia Luksorska to nie tylko zabytek – to żywy symbol dziedzictwa Egiptu, który łączy starożytność z teraźniejszością. Meczet Abu al-Haggaga nadal funkcjonuje, a świątynia stanowi centrum wielu wydarzeń kulturalnych i religijnych.
Ciekawostki o Świątyni Luksorskiej
-
Drugi obelisk Ramzesa II został podarowany Francji w 1836 roku.
-
Świątynia była częściowo zasypana piaskiem aż do XIX wieku.
-
To jedno z nielicznych miejsc, gdzie obok siebie współistnieją ślady religii egipskiej, chrześcijańskiej i islamskiej.
-
W latach 30. XX wieku odkryto rzymskie bramy wschodnie i tzw. tetrastyl – kolumnadę o czterech kolumnach.
Świątynia Luksorska - Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy Świątynia Luksorska jest starsza od Piramid w Gizie?
Nie. Piramidy w Gizie powstały około 1000 lat wcześniej niż Świątynia Luksorska, ale obie należą do klasyki egipskiej architektury.
Czy można zwiedzać świątynię po zmroku?
Tak, świątynia jest pięknie oświetlona nocą i otwarta do godziny 22:00, co tworzy niezapomnianą atmosferę.
Gdzie znajdują się eksponaty z Luksoru?
Wiele z nich można zobaczyć w Muzeum Luksorskim, a niektóre posągi, jak obelisk Ramzesa II, znajdują się dziś poza Egiptem, np. w Paryżu.
Jak dojechać do świątyni?
Świątynia znajduje się w centrum miasta Luksor i można tam dotrzeć pieszo, taksówką lub przez zorganizowane wycieczki.
Zakończenie
Świątynia Luksorska to nie tylko zabytek – to żywa kronika tysiącleci historii Egiptu. Jej unikalna architektura, duchowa symbolika i wielowarstwowa historia czynią ją jednym z najważniejszych miejsc w Egipcie i na świecie. Niezależnie od tego, czy jesteś pasjonatem historii, architektury czy po prostu podróżnikiem szukającym wyjątkowych miejsc – Luksor i jego świątynia z pewnością pozostaną na długo w Twojej pamięci.