Wielki Sfinks w Gizie – Historia, Tajemnice i Znaczenie

Wielki Sfinks w Gizie to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i tajemniczych pomników starożytnego Egiptu. Jego ogromna obecność na płaskowyżu Gizy, w pobliżu piramid, przyciąga rocznie miliony turystów i badaczy z całego świata. Zbudowany z wapienia, Sfinks jest nie tylko jedną z największych rzeźb na świecie, ale również symbolem potęgi, władzy oraz religijnego znaczenia, jakie miały w starożytnym Egipcie. Choć wielu zna jego wygląd, niewielu zagłębia się w tajemnice związane z jego historią, a te – jak się okazuje – są równie fascynujące, co sam posąg. W tym artykule przyjrzymy się zarówno jego budowie, jak i zawiłej historii, która kryje się za jego istnieniem.

Wielki Sfinks w Gizie

Budowa Wielkiego Sfinksa – Monumentalna Rzeźba

Jak powstał Wielki Sfinks?

Wielki Sfinks w Gizie, mierzący 73 metry długości, 19 metrów szerokości i 20 metrów wysokości, został wykuty z naturalnego wapienia na płaskowyżu Gizy. Według archeologów, pomnik powstał w okresie Starego Państwa, za panowania faraona Chefrena (około 2558-2532 p.n.e.). Jego forma przedstawia mityczne stworzenie – sfinksa, łączącego głowę człowieka (symbolizującą faraona) i ciało lwa (reprezentującego siłę i odwagę). Sfinks nie tylko strzeże piramid, ale również symbolizuje połączenie mądrości, potęgi i boskości władzy królewskiej.

Kto stoi za stworzeniem Sfinksa?

Chociaż nie ma jednoznacznych dowodów na temat dokładnego autora Wielkiego Sfinksa, najwięcej dowodów wskazuje na faraona Chefrena. Wielki Sfinks jest usytuowany w taki sposób, aby patrzył na piramidę Chefrena, co sugeruje, że posąg miał być jego osobistym pomnikiem. Archeolodzy uważają, że projekt i budowa posągu mogły być związane z religijnym wierzeniem, w którym faraon był traktowany jako bóstwo łączące niebo i ziemię.

Materiał i Wymiary

Sfinks został wykuty w skale wapiennej, naturalnie dostępnej na tym obszarze. To pozwoliło Egipcjanom stworzyć tak ogromny posąg, który stał się symbolem nie tylko władzy faraona, ale także samego Egiptu. Posąg ma długość 73 metrów, co czyni go jednym z największych tego typu monumentów na świecie. Jego wysokość to około 20 metrów, a szerokość – 19 metrów, co sprawia, że wyróżnia się nie tylko w skali Egiptu, ale całego świata starożytnego.

Tajemnice Wielkiego Sfinksa

Co stało się z nosem Sfinksa?

Jednym z najbardziej intrygujących aspektów Wielkiego Sfinksa jest brakujący nos. Istnieje wiele spekulacji na temat tego, co mogło się wydarzyć z tym elementem. Popularna teoria mówi, że nos został zniszczony przez żołnierzy Napoleona podczas jego kampanii w Egipcie w 1798 roku. Jednak badania wykazały, że nos był już uszkodzony wcześniej. Istnieją także przekazy z XV wieku, które wspominają o brakującym nosie, wskazując na celowe zniszczenie. W rzeczywistości, nos został prawdopodobnie odłamany przy użyciu narzędzi, takich jak pręty lub dłuta.

[caption id="attachment_2947" align="alignnone" width="589"] Wielka Sfinks w Gizie[/caption]

Sfinks jako Bóstwo – Hor-em-akhet

W starożytnym Egipcie Sfinks nie tylko pełnił rolę strażnika piramid, ale również był czczony jako bóstwo słoneczne. W okresie Nowego Królestwa, za panowania faraona Totmesa IV, Sfinks stał się symbolem Horusa Horyzontu, znanym jako Hor-em-akhet, W ramach tej roli, Sfinks miał reprezentować łączność między faraonem a bóstwem, co miało szczególne znaczenie religijne, W słynnej Steli Snów, Totmes IV wspomina swoje spotkanie z bóstwem Hor-em-akhet, które ukazało mu drogę do odzyskania Sfinksa zakopanego w piaskach pustyni.

Historia Odkryć i Badania Sfinksa

Pierwsze Wykopaliska – Caviglia i Mariette

Pierwsze próby odkrycia Sfinksa miały miejsce już w XVIII wieku. Giovanni Caviglia, włoski archeolog, w 1816 roku rozpoczął wykopaliska wokół pomnika, jednak napotkał liczne trudności. Później, w latach 1858–1859, Auguste Mariette kontynuował prace, odkrywając mury ochronne wokół Sfinksa. Jednak dopiero w latach 1925-1936, za sprawą francuskiego inżyniera Emile Baraize’a, Sfinks został w pełni odkryty.

Odkrycie Steli Snów

Jednym z najważniejszych odkryć związanych z Wielkim Sfinksem była tzw. Stela Snów. Pomnik ten, umieszczony przed Sfinksem przez faraona Totmesa IV, zawiera opis snu, w którym bóg Horus nakazuje faraonowi wykopać Sfinksa z piasku pustyni. Stela stała się symbolem boskiego uznania dla faraona i jego działań mających na celu ochronę świętego pomnika.

Wielki Sfinks w Kulturze i Turystyce

Symbol Egipskiej Potęgi

Dzięki swojej wielkości i majestatycznemu wyglądowi, Wielki Sfinks stał się jednym z najważniejszych symboli starożytnego Egiptu. Jego obraz jest powszechnie znany na całym świecie i stał się jednym z głównych punktów turystycznych w Egipcie. Odwiedzający Gizę nie mogą oprzeć się temu potężnemu posągowi, który od wieków strzeże piramid.

Wpływ na Popkulturę

Wielki Sfinks stał się również popularnym symbolem w popkulturze. W literaturze, filmach, grach komputerowych i sztuce często wykorzystywany jest jako metafora tajemnicy, mądrości, a także wielkości cywilizacji starożytnego Egiptu. Jego enigmatyczny wygląd i nieodgadnione tajemnice nadal inspirują artystów i twórców.

Podsumowanie

Wielki Sfinks w Gizie to niezwykle imponujący monument, który nie tylko zdobi Egipt, ale również stanowi świadectwo potęgi i mądrości starożytnej cywilizacji. Jego tajemnice, nie tylko związane z brakiem nosa, ale również z jego rolą w egipskiej religii, czynią go jednym z najważniejszych elementów w historii starożytnego Egiptu. Pomimo upływu tysięcy lat, Sfinks nadal fascynuje, a jego historia jest pełna niezwykłych odkryć, które wciąż budzą podziw wśród badaczy i turystów z całego świata.

---

FAQ - Wielki Sfinks w Gizie:

1. Kiedy został zbudowany Wielki Sfinks w Gizie?

   • Wielki Sfinks powstał około 2558–2532 p.n.e., za panowania faraona Chefrena.

2. Dlaczego nos Sfinksa jest uszkodzony?

   • Nos Sfinksa został usunięty najprawdopodobniej przez średniowiecznych wandali, choć popularnie przypisuje się to żołnierzom Napoleona.

3. Co symbolizuje Wielki Sfinks?

   • Sfinks łączy w sobie symbolikę siły lwa i mądrości człowieka, reprezentując faraona jako połączenie władzy i boskości.

4. Jakie znaczenie miała Stela Snów?

   • Stela Snów była pomnikiem, na którym faraon Totmes IV zapisał swój sen o bóstwie Horusie, które nakazało mu odkopać Sfinksa z piasku.

5. Kiedy Sfinks został w pełni odkryty?

   • Sfinks został w pełni odkryty w latach 1925-1936 przez Emile Baraize’a.

Ile waży Sfinks w Egipcie?

Szacuje się, że Wielki Sfinks w Gizie waży około 20 000 ton. Rzeźba została wyrzeźbiona bezpośrednio z jednej bryły wapienia, co czyni ją jedną z najcięższych pojedynczych rzeźb na świecie.

Gdzie znajduje się Sfinks w Egipcie?

Wielki Sfinks znajduje się na płaskowyżu Gizy, obok słynnych piramid: Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa, na zachodnim brzegu Nilu, niedaleko Kairu.

Jak wygląda Sfinks?

Sfinks to monumentalna rzeźba z ciałem lwa i głową człowieka, prawdopodobnie faraona Chefrena. Mierzy 73 metry długości, 20 metrów wysokości i 6 metrów szerokości.

Dlaczego Sfinks w Gizie nie ma nosa?

Nos Sfinksa został prawdopodobnie celowo odłamany – najprawdopodobniej przez wandalizm w czasach późniejszych. Wbrew mitom nie zrobili tego żołnierze Napoleona – nos zaginął wcześniej.

Ile lat ma Sfinks?

Szacuje się, że Sfinks został zbudowany ok. 2558–2532 p.n.e., czyli ma ponad 4500 lat i pochodzi z czasów Starego Państwa.

Kto zbudował Wielkiego Sfinksa?

Większość badaczy uważa, że Sfinks został wzniesiony za panowania faraona Chefrena – władcy IV dynastii. Znajduje się tuż przy jego piramidzie.

Czy Sfinks w Gizie miał imię?

Tak. W czasach Nowego Państwa nazywano go Horemakhet (Horus Horyzontu) i uważano za bóstwo słoneczne.

Czy można zobaczyć Sfinksa z bliska?

Tak. Sfinks jest częścią kompleksu archeologicznego w Gizie i można go oglądać z bardzo bliska, zwiedzając teren piramid.

Jakie są ciekawostki o Wielkim Sfinksie?

• Stela Snów postawiona przez faraona Totmesa IV znajduje się między łapami Sfinksa.

• Twarz Sfinksa ma asymetryczne rysy, co może wskazywać na różne fazy budowy lub napraw.

• Z czasem Sfinks był kilkukrotnie zakopany w piasku pustyni i odkopywany przez wieki.

Piramidy w Egipcie – gdzie się znajdują?

Najbardziej znane piramidy znajdują się w Gizie, niedaleko Kairu. Inne kompleksy piramid można znaleźć w Sakkarze, Dahszur i Abu Sir.

Gdzie jest największa piramida w Egipcie?

Największą piramidą w Egipcie – i na świecie – jest Wielka Piramida Cheopsa (Chufu) w Gizie. Ma około 146,6 m wysokości w oryginale i była jednym z Siedmiu Cudów Starożytnego Świata.

Jak powstały piramidy – teoria?

Istnieje wiele teorii na temat budowy piramid – od użycia ramp, przez systemy dźwigni, aż po hipotezy dotyczące zaawansowanej wiedzy inżynieryjnej Egipcjan. Jednak szczegóły techniczne nadal pozostają zagadką.

Czy piramidy i Sfinks są wpisane na listę UNESCO?

Tak. Płaskowyż Gizy, obejmujący Sfinksa i piramidy, został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1979 roku jako część zabytków starożytnego Memfis.

Czy można wejść do środka piramid?

Tak, turyści mogą zwiedzać wnętrze piramidy Cheopsa, choć liczba odwiedzających jest ograniczona, a wejście wiąże się z dodatkowymi opłatami.

Czy w Egipcie są inne Sfinksy?

Tak. Sfinksy nie są unikalne dla Gizy – w całym Egipcie znajdują się dziesiątki sfinksów, zwłaszcza w świątyniach w Luksorze i Karnaku, gdzie tworzą tzw. Aleję Sfinksów.

  [caption id="attachment_2950" align="alignnone" width="571"] Wielka Sfinks w Gizie[/caption]